Pnömatik Nedir? Pnömatik Sistemler Nedir?

Pnömatik Nedir? Pnömatik Sistemler Nedir?

Pnömatik Nedir? Pnömatik Sistemler Nedir?

Pnömatik, Yunanca’da nefes anlamına gelen “pnauma” sözcüğünden türemiştir.

Pnömatik, sıkıştırılmış hava ile mekanik sistemlerin harekete geçmesini sağlayan bileşendir. İtme gücüne sahip olan sıkıştırılmış hava kullanılarak mekanik parçaları harekete geçirir. Yani pnömatik sistemler için kısaca, basınçlı havayı kullanarak itme gücü oluşturan ve bu sayede mekanik sistemleri harekete geçiren sistemlerdir diyebiliriz.

Pnömatik Sistemler İçin Kullanılan Ekipmanlar Nelerdir?

Pnömatik sistemin doğru bir şekilde çalışması için pnömatik ekipmanlar kullanılır. Bu pnömatik ekipmanlardan basınçlı hava geçerek sistemin çalışmasını ve mekanizmanın hareket etmesini sağlar.

Pnömatik sistemlerin çalışması için gereken ekipmanların başında kompresörler gelir.

Kompresör: Pnömatik sistemlerde kullanılan basınçlı hava kompresör aracılığıyla elde edilir. Bu hava basıncı hava tankları içerisinde depolanır.

Pnömatik Silindir: Pnömatik silindirler doğrusal ve açısal hareketlerin elde edilmesinde kullanılır. Pnömatik enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürür. Standart ve standart olmayan özellikte çok çeşitli silindir türü vardır. Genel uygulamalar için üretilen silindirler 10 bar’lık çalışma basınçlarına kadar dayanabilir. Daha yüksek basınçlar için özel üretilmiş pnömatik silindirler kullanılmalıdır.

Sistemin doğru ve sorunsuz bir şekilde çalışabilmesi için havanın temiz ve kuru olması gerekmektedir. Bunun için de filtreleme, yağlama ve düzenleme işlemleri yapılmalıdır. Bu işlemlerin yapılması için kullanılan ekipmanlara hava hazırlayıcı ürünler denir. Şartlandırıcılar, filtreler, regülatörler, filtre regülatörler, yağlayıcı, manometre, otomatik tahliye hava hazırlayıcı ürünlerdir.

Hava hazırlayıcı ürünleri daha detaylı bir şekilde inceleyelim:

Şartlandırıcı: Basınçlı havayı çalışma şartlarına hazır hale getirmek için kullanılan devre elemanlarına şartlandırıcı adı verilir. Havanın kullanılmadan önce şartlandırıcı biriminden geçirilmesi gerekir. Şartlandırıcı birimi filtre, basınç ayarlayıcı ve yağlayıcı olmak üzere 3 ayrı devre elemanından oluşur. 
Filtre: Kompresörden elde edilen basınçlı hava kirlidir. Kirliliğin sebebi atmosferden emilen havadaki toz, kir ve nem olabileceği gibi, kompresörden kaynaklanan yağ ve metal parçacıkları olabilir. Kirliliğin en önemli nedenlerinden biri hava kazanı veya dağıtım hattıdır. Hava içindeki yabancı maddeleri ayrıştıran elemanlara “filtre” adı verilir.
Regülatör: Hava ihtiyacının zaman zaman artması ve azalması çalışma basıncının düşmesine neden olur. Kullanıcıların değişik basınç aralığında çalışması sonucu kuvvet kayıpları gibi istenmeyen durumlar ortaya çıkar. Kullanıcılara düzenli basınçta hava göndermek ve kullanım yerindeki çalışma basıncını sınırlamak amacıyla regülatör adı verilen devre elemanı kullanılır.
Yağlayıcı: Sürtünme kuvvetini azaltmak, devre elemanlarının paslanmasını önlemek ve sızıntıları engellemek amacıyla pnömatik sistemlerin yağlanması gerekir. Endüstriyel alanlarda bazı uygulamalarda yağlama işlemi yapılmayabilir(örneğin gıda sektörü). Pnömatik sistemlerde yağlama işlemi, hava içine yağ damlatılarak gerçekleştirilir. Hava içine yağ karıştıran cihazlara yağlayıcı adı verilir.

Pnömatik sistemlerde kontrolün sağlanması ve yönlendirmelerin doğru yapılması için de birçok ekipmana ihtiyaç duyulur. Bu noktada pnömatik valfler kullanılır.

Pnömatik valfler, kullanım amaçlarına ve özelliklerine göre şunlara ayrılır:

Yön Kontrol Valfleri: Hava geçişini sağlayan, havanın akış yönünü belirleyen, işlem sonucunda havanın atmosfere bırakılmasını sağlayan devre elemanına denir. Yön kontrol valfleri boyut, kumanda, işlev olarak çeşitli şekillerde yapılır. Yön kontrol valflerinin tanımlanmasında rakamlar kullanılır (3/2, 5/2 gibi.)  Bu tanımlamada kullanılan ilk rakam valfin yol sayısını, ikinci rakam ise valfin konum sayısını belirtir

Akış Kontrol Valfleri: Sistemde kullanılan havanın akış hızını ve miktarını kontrol etmek için akış kontrol valfleri kullanılır. Akış kontrol valflerine hız kontrol valfi de denir. Akış kontrol valfleri de bazı çeşitlere ayrılır;
Tek yönlü geçit veren akış kontrol valfleri (Çek valfler), İki Yönlü (Ayarlanabilen) akış kontrol valfleri, Yavaşlatma Valfi, Çek valfli ayarlanabilen akış kontrol valfleri

Basınç Kontrol Valfleri: Basınç kontrol valfleri, yüksek basınç sonucu meydana gelebilen aşırı ısınma, güç kaybı ve hasardan sistemi korur. Basınç emniyet valfleri, basınç düşürücü valfler ve basınç sıralama valfleri olarak farklı kategorilere ayrılırlar.
Çabuk Boşaltma (Egsoz) Valfleri: Pnömatik sistemde kullanılan silindirin hızını arttırır. Aynı zamanda daha küçük yön valflerinin, daha uzun kontrol hatlarının kullanılmasını sağlar.
Mantık Valfleri: Veya/Ve mantığının kullanıldığı valf çeşididir. “Veya” mantığı iki veya daha fazla kumanda gereken uygulamalarda örneğin bir silindirin iki ayrı yerden kumandası gerekli olduğu durumunda kurulur. Kumandalardan birine basılması durumunda hidrolik silindirin hareket ettirilmesi mümkündür.
“Veya valfi” yardımıyla, tercihe yön kontrol valfleri ile bir silindirin hareket ettirilmesi durumu söz konusudur.

“Ve valfi” ise aynı anda iki düğmeye basarak çalışması gereken makinelerde kullanılır.
Yine tercihe göre yön kontrol valfleri kullanılarak ve ikisine aynı anda basılarak silindirin hareket ettirilmesi sağlanır. 

Pnömatik sistemleriniz için edinmeniz doğru ve kaliteli ekipman kullanımı oldukça önemlidir. MATEGE Makina olarak yan kuruluşumuz Erba HP ile birlikte sizin için kaliteli ve güçlü markaların pnömatik ekipmanlarının tedariğini sağlamaktayız. Pnömatik sistem projeleriniz ve ekipman ihtiyaçlarınızda uzman kadromuzla yanınızda olmaktan memnuniyet duyuyoruz.

 

29 Ocak 2024 17:04